Güvenli bilinen Avrupa, kadın cinayetleri ile gündemde

Türkiye'de 2019 yılında yaşanan kadın cinayetleri geniş yankı uyandırırken, Avrupa ülkelerindeki kadın cinayetleri de uluslararası gündemin en önemli konuları arasında yer aldı. Güvenlik ve yaşam kalitesi gibi konularda Türkiye ile kıyaslanan Avrupa ülkelerinde kadın cinayetleri önceki yıllara göre büyük oranda artış gösterdi. Avrupa ülkelerinde kısa sürede artan kadın cinayetleri, Avrupa'nın “güvenli” olduğu algısını yerle bir etti.

Fransa'da kadın cinayetlerinin çoğaldığı 2019 yılında 149 kadın eşi veya sevgilisi tarafından öldürüldü. Kadın hakları derneklerinin verilerine göre, 2018 yılına göre kadın cinayeti sayısının 29 vaka arttığı 2019, kadınların kara yılı oldu. Hükümetin halkın tepkisine cevaben kadın cinayetlerine karşı çare bulmayı amaçlayan birçok toplantı düzenlemesi, kadınlar için özel şiddet hattı açması ve polislerin kadına şiddet konusunda bilinçlendirilmesi gibi uygulamaların yapıldığı 2019 yılında kadın hakları dernekleri ve vatandaşlar daha başarılı çözüm talebinde bulundu.

Her 3 günde 1 kadının öldürüldüğü Fransa'da, mağdurlar farklı sosyal kesimlerden 15 ile 92 yaş aralığında bulunuyor. Cinayetlerden sonra katil olan eşlerin yüzde 32.8'i intihar ederken, kurbanların yüzde 49.1'inin daha önce şiddet görmesine rağmen herhangi bir şikayette bulunmadığı ifade ediliyor. Her 3 günde 1 kadın cinayetinin işlendiği Fransa'da kurbanların yüzde 22.4'ünün 30-39 yaş, yüzde 17.2'sinin 40-49 yaş, yüzde 15.5'inin 20-29 yaş aralığında olduğu belirlendi.

Fransa'da İspanya ve İtalya'dan daha fazla kadın cinayeti işlendiği ve bu konuda Avrupa'da ilk sıralarda yer alan Almanya'ya yaklaştığı öğrenildi.

Almanya'da 114 bin kadın fiziki şiddete maruz kaldı

Almanya Federal Aile Bakanı Franziska Giffey, Almanya'da 2018 yılında 114 bin 393 kadının fiziki şiddete maruz kaldığını ve ülke genelinde işlenen 386 cinayetin 122'sinin kadın cinayeti olduğunu açıkladı. Kadın cinayetlerinde bir önceki yıla oranla küçük bir azalma olmasına rağmen şiddete uğrayan kadınların sayısında artış gözlendiğini bildiren Bakan Giffey, eşleri tarafından fiziki şiddet uygulananların arasında 26 bin erkek olduğunu aktardı. Bakan Giffey, şiddete uğrayanların yalnızca yüzde 20'sinin yardım talebinde bulunduğunu tahmin ettiklerini, bu nedenle şiddet mağdurlarının sayısının istatistiklerde belirtilenden çok daha yüksek olduğunu varsaydıklarını ifade etti.

Almanya'da 2019 yılı kadın cinayeti verileri henüz açıklanmazken 2015 yılında 135, 2016 yılında 155 kadın öldürüldü. 2017 yılında 147, 2018 yılında ise 122 kadın cinayeti işlendi.
Öte yandan Almanya'da geçen yıl 136 çocuk uğradığı şiddet sonucu yaşamını yitirdi. Şiddet kurbanı çocukların neredeyse yüzde 80'inin 6 yaşından küçük olduğu öğrenildi. Cinsel şiddete uğrayan çocukların sayısı ise yaklaşık 14 bin olarak kaydedildi.

Polonya'da yılda 65 binden fazla kadın şiddete uğruyor

Dini, dili, coğrafyası olmayan kadına şiddet olgusu Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde de yakıcı sorun olmaya devam ediyor. Polonya'da yılda 65 bin kadın şiddete uğrarken, 400'den fazla kadın ise eşleri ya da partnerleri tarafından öldürülüyor. Litvanya'da yılda 30 bin kadın şiddete maruz kalırken, Belaruslu kadınlarınsa yüzde 77'si hayatlarında en az bir kere şiddet görüyor. Belaruslu her 6 kadından biri ise cinsel şiddet kurbanı.
Yapılan araştırmalar, kadına şiddet olgusunun Avrupa kıtası için yakıcı sorun olmaya devam ettiğini gösteriyor. Fransa, Almanya, İngiltere gibi Batı Avrupa ülkeleri kadına yönelik şiddette başı çekerken, Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde de durum pek iç açıcı görünmüyor. Polonya'daki Kadın Hakları Merkezi'nin (Centrum Praw Kobiet) verilerine göre ülkede her yıl 400 ile 500 arasında kadın ya eşleri tarafından öldürülüyor ya aile içinde gördüğü şiddet neticesinde hayatını kaybediyor ya da intihara sürükleniyor.

Polonyalı kadınların yüzde 20'si tecavüz kurbanı

Polonya Emniyet Müdürlüğü 2019 yılında 65 bin 195 kadının aile içinde şiddete uğradıkları gerekçesiyle kolluk güçlerine başvurduklarını belirtirken, Eşitlik ve Özgürlük Vakfı STER ise Polonyalı kadınların yüzde 20'sinin tecavüz kurbanı olduğunu söylüyor. Şiddete ilişkin gerçek rakamları tam olarak bilmenin çok güç olduğunun altını çizen Polonya'daki sivil toplum örgütleri şiddetin mağduru kadınların bir kısmının utandıkları için yetkili mercilere başvurmaktan kaçındığını, bir kısmının ise partnerlerini sevdiği ve durumun düzeleceğini umdukları için başvuruda bulunmadıklarını aktarıyor.

Kadına yönelik fiziksel, cinsel, psikolojik ve ekonomik şiddet rakamları Polonya'ya komşu ülkelerde daha da kötüleşiyor. Yapılan anketlerde Çekya'da kadınların yüzde 34'ünün cinsel, psikolojik ve fiziksel şiddete maruz kaldıklarını belirtirken, Slovakyalı kadınlar içinse bu oran yüzde 36. Yine Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı tarafından 2014 yılında gerçekleştirilen araştırmanın sonuçlarına göre Macaristan'da kadınların yüzde 27'si, Letonya'da ise yüzde 34'ü cinsel, psikolojik ve fiziksel şiddete uğruyor.

Her 6 Belaruslu kadından biri cinsel şiddete maruz kalıyor

Yapılan araştırmalar Belarus'ta ise kadınların yüzde 77'sinin hayatlarında en az bir kez şiddete uğradıklarını ortaya koyuyor. Her 6 Belaruslu kadından birinin cinsel şiddete maruz kaldığı ülkede, her evli 3 kadından biri eşi tarafından sistematik olarak şiddete maruz bırakılıyor.

Litvanya'da ise yılda 30 bin kadın şiddet mağduru oldukları gerekçesiyle kolluk kuvvetlerine başvuruda bulunuyor. Yaklaşık 2 milyon 800 bin nüfusa sahip ülkede son 5 yılda 42 kadının eşleri ya da partnerleri tarafından öldürüldüğü belirtilirken, İnsan Hakları İzleme Örgütü Litvanya'da ekonomik ve cinsel şiddete nazaran kadınlara yönelik fiziksel ve psikolojik şiddetin yaygın olduğunu aktarıyor.

Romanya, Avrupa'da en fazla kadın cinayetinin işlendiği ülke

Avrupa İstatistik Ofisi Eurostat'ın verilerine göre, 84 kadın cinayetiyle Romanya milyon kişi başına düşen kadın cinayeti sayısında 4.3‘lük oranla Avrupa'nın en fazla kadın cinayeti işlenen ülkesi oldu. Romanya Ulusal Sağlık Değerlendirme ve Tanıtım Merkezi'nin (Centrul Naıonal DE Evaluare Şı Promovare A Strıı De Sntate) polis kaynaklarından derlediği verilere göre, ülkede 2018 yılında 18 bin kadın aile içi şiddete maruz kalırken, 2017 yılında meydana gelen 20 bin 531 aile içi şiddet vakasında da 46 kadın öldürüldü. 2016 yılında şiddet kurbanı kadınların sayısı 57 oldu.

Saldırganlar kadınların mevcut ya da eski eşleri

Söz konusu aile içi şiddet vakalarında saldırganların yüzde 92'sini mevcut ya da eski eş olmak kaydıyla erkekler oluştururken, mağdurların yüzde 76'sı kadınlardan, yüzde 4'ü de çocuklardan oluşuyor. Aile içi şiddete ilişkin kayıtların 2014 yılından itibaren tutulmaya başlandığı Romanya'da aile ve akrabalar dışında üçüncü kişilerce kadına uygulanan şiddete ilişkin net bir veri ise bulunmuyor.

Belçika'da kadın cinayetleri 2019'da azalsa da devam etti

Belçika'da 2019 yılında 20'den fazla kadın sadece kadın olduğu gerekçesiyle cinayete kurban gitti. İşlenen cinayetlerin faillerinin büyük bölümünün, hayatını kaybeden kadınların eşleri ya da birlikte yaşadığı kişiler olduğu kayıtlara geçti. Bu rakam 2017'den beri 100'ü aşmış durumda. Sadece 2018 yılında 37 kadın cinayetinin işlendiği Belçika'da, mağdur kadınlar polise şikâyette bulunmasına rağmen “yeterince kanıt ve tehlike olmadığı” gerekçesiyle umdukları korumayı alamadılar. Son yıllarda “yaklaşmama kararı” artmasına ve elektronik bilezik uygulamasına rağmen kadın cinayetleri önlenemiyor.

Kadın cinayetlerinin başında anlaşmazlıklar geliyor

Kadın cinayetlerinin ana sebeplerinin başında aile içi anlaşmazlıklar geliyor. Ekonomik sıkıntılar ve işsizlik kadar alkol ve uyuşturucu kullanımı da cinayetlerin sebepleri arasında yer alıyor. Kayıtlara göre, bazı cinayetler cinsel isteklerine cevap alamayan erkeklerin şiddete başvurmasına bağlı olarak kazara da olsa ortaya çıkabiliyor. Bunun dışında akıl sağlığı yerinde olmayanların işlediği cinayetler de rakamlar içinde önemli bir yer tutuyor. Bu nedene bağlı cinayetlerin hemen hemen tamamında cinayeti işleyen kişi arkasından intihar etmeyi seçiyor.

Uluslararası Af Örgütü raporlarına göre, Belçika'da her yıl 45 bin kadına yönelik şiddete bağlı şikâyet dosyası açılıyor. Bu şiddet olaylarının 25 bini aile içi şiddet olarak gerçekleşiyor. İstanbul Konvansiyonu'nu 2016 yılında kabul eden Belçika'da aradan geçen 3 yılın ardından konvansiyona uyulmadığı eleştirileri yapılıyor. Bu duruma sebep olarak ise Belçika'da devletin somut bir hareket planı hazırlamamış olması ve yeterli bütçeyi henüz ayırmamış olması şeklinde açıklanıyor. Belçika'da sivil toplum kuruluşlarının mütevazı bütçeleri ile yürüttükleri “kadın cinayetlerinin önlenmesi” çabaları henüz politik karar alıcılar düzeyinde yeterince dikkate alınmıyor. Medya ve halk nezdinde daha fazla dillendirilen kadın cinayetleri, kanun yapıcıların henüz öncelikleri arasında görünmüyor.

İngiltere'de son 5 yılın en yüksek rakamı

İngiltere son yıllardaki en yüksek kadın cinayetleri sayısında rekor bir rakama ulaştı. 111 kadın cinayetinin işlendiği İngiltere'de her geçen gün artan rakamlar ve yaşanan olaylar başta kadınlar olmak üzere birçok kişiyi olumsuz yönde etkiliyor. Merkezi Londra'da olan Kadınların Ve Kız Çocuklarının Sesi Platfromu'nun yaptığı açıklamaya göre, 2019 yılında İngiltere genelinde 111 kadın öldürüldü. Resmi olmayan verilerde, ise ülkede işlenen kadın cinayetinin 150 olduğu ifade ediliyor.

2019 yılında öldürülen kadınların bir çoğu eski sevgilileri veya eşleri tarafından öldürülürken, bir çoğunun ise tecavüz sonrası öldürüldüğü resmi olmayan verilere dayanarak açıklandı. İngiltere'nin bir çok bölgesinde gerçekleştirilen cinayetlerden 111 tanesinin faili yakalandı. Öldürülen kadınlar 75'i boşanma sonrası barışmak istemeyen, 10'u eski sevgilileri tarafından cinayete kurban giderken, bir çoğunun ise eve giren hırsız veya torunları tarafından öldürülen kadınlar oluşturuyor.

En fazla cinayet yılbaşı günü işlendi

İngiltere genelinde kadın cinayetlerinin birçoğu 2019 yılının ilk günü olan 1 Ocak tarihinde işlendi. Kadınların çoğunun eski kocaları veya eski sevgilileri tarafından, barışma isteklerini geri çevirdikleri gerekçesiyle öldürüldüğü belirlendi. 2019'da en fazla kadın cinayetinin işlendiği bir diğer ay ise Eylül olarak kayıtlara geçerken, Aralık ayı en fazla kadın cinayetinin işlendiği aylar arasında üçüncü sırada yer aldı.

Boris Johnson söz vermişti

İngiltere Başbakanı Boris Johnson, geçtiğimiz senenin Eylül ayında yaptığı açıklamada, “Aile içi geçimsizliklerin önüne geçmek için gerekli önemleri almak istiyoruz. Kraliçe'nin gerçekleştireceği açılış konuşması da bu anlamda atılacak olan adımların kanıtı olacaktır” açıklamasında bulunmuştu. Parlamentonun açılışı esnasında Kraliçe Elizabeth ise hukuksal anlamda gerekli çalışmaların yapılması için izinlerin verileceğini belirtmişti.

Her iki haftada 1 kadın öldürülüyor

Açıklanan raporlara göre yaşları 16-59 arasında değişen kadınların birçoğu aile içi şiddete maruz kalırken, toplamda 1.6 milyon kadının bu şiddeti gördüğü belirtiliyor. Aile içi şiddet gören kadınlar arasından ise her 2 haftada 1 kadın cinayeti işlenirken, cinayeti işleyenlerin eski eşleri veya sevgilileri olduğu açıklanan 2019 raporlarında yer alıyor.